Kalendarium

• marzec / kwiecień 1942

  Rozpoczęcie budowy SS-Sonderkommando Sobibor

  Wczesną wiosną 1942 r. włodawski Judenrat otrzymał od Niemców polecenie dostarczenia 150 żydowskich robotników do prac budowlanych przy stacji kolejowej w Sobiborze. Prace trwały około dwóch miesięcy. Po ich zakończeniu dwóch robotników zbiegło – Abraham Szmais oraz zięć Fajwela Cukiermana. Po dotarciu do Włodawy poinformowali miejscowych Żydów o wybudowanych w Sobiborze komorach gazowych.

  ZobaczRozpoczęcie budowy SS-Sonderkommando Sobibor
• kwiecień 1942

  Załoga

  Obozem zarządzał komendant, któremu podlegała załoga złożona z 20–30 funkcjonariuszy SS, Austriaków i Niemców, oraz kompania wartownicza z ok. 120 wachmanami przeszkolonymi w obozie w Trawnikach.

  ZobaczZałoga
• maj 1942

  Pierwsze transporty

  W pierwszych dniach maja 1942 r. do Sobiboru zaczęły docierać pierwsze masowe transporty z powiatu puławskiego, krasnostawskiego, chełmskiego i zamojskiego, a miesiąc później z hrubieszowskiego. Ofiary były przywożone wagonami towarowymi (w jednym stłaczano ok. 70–100 osób).

  ZobaczPierwsze transporty
• czerwiec 1942

  Pierwsze transporty z zagranicy

  Do Sobiboru deportowano pierwszą, większą grupę Żydów pochodzących z Popradu na Słowacji. Transport liczył ok. 1000 osób.

  ZobaczPierwsze transporty z zagranicy
• lipiec/wrzesień 1942

  Przerwa w transportach kolejowych

  Ze względu na prace remontowe prowadzone na linii kolejowej Lublin–Chełm do obozu przybywały nieliczne transporty. Wiele osób przywieziono ciężarówkami, furmankami, innych pędzono pieszo z pobliskich miejscowości.

  ZobaczPrzerwa w transportach kolejowych
• sierpień/wrzesień 1942

  Przebudowa obozu

  Prace trwały do końca istnienia obozu. Ostatecznie jego obszar obejmował ok. 60 ha, co czyniło go największym pod względem powierzchni obozem akcji „Reinhardt”.
  

  ZobaczPrzebudowa obozu
• koniec 1942

  Budowa krematorium polowego

  Początkowo ciała zamordowanych składano w masowych grobach na terenie obozu III. Pod koniec 1942 r. rozpoczął się proces spalania zwłok, który trwał do końca funkcjonowania obozu. Ciała spopielano na rusztach wybudowanych z szyn kolejowych.

  ZobaczBudowa krematorium polowego
• 12 lutego 1943

  Wizytacja obozu zagłady w Sobiborze przez SS-Reichsführera Heinricha Himmlera

  Himmler przybył do obozu wraz z Christianem Wirthem, inspektorem obozów akcji ,,Reinhardt”. W drodze z Lublina towarzyszyli mu również wyższy dowódca SS i policji w GG Friedrich Krüger i Odilo Globocnik, który bezpośrednio kierował akcją ,,Reinhardt”.

  ZobaczWizytacja obozu zagłady w Sobiborze przez SS-Reichsführera Heinricha Himmlera
• 4–25 marca 1943

  Deportacja Żydów z Francji

  Do Sobiboru przybyły cztery transporty Żydów z obozu tranzytowego w Drancy. Łącznie ok 4 tys. osób. Transportami tymi przywieziono głównie osoby bezpaństwowe lub te, które otrzymały niewiele wcześniej obywatelstwo, pewien odsetek stanowili też Żydzi francuscy.

  ZobaczDeportacja Żydów z Francji
• 5 marca 1943

  Transport Żydów z Holandii

  Do Sobiboru dotarł pierwszy bezpośredni transport Żydów holenderskich. Grupę liczącą 1105 Żydów deportowano z obozu przejściowego w Westerborku.

  ZobaczTransport Żydów z Holandii
• wiosna 1943

  Początek działalności ruchu oporu

  Nieliczna grupa żydowskich więźniów skoncentrowana wokół Lejby (Leona) Felhendlera, byłego prezesa Judenratu w Żółkiewce, stworzyła zalążek konspiracji. Planowali ucieczkę, skupili się na zbieraniu informacji potrzebnych do opracowania planu m.in. o strukturze obozu, przyzwyczajeniach załogi, zmianach warty, uzbrojeniu wachmanów.

  ZobaczPoczątek działalności ruchu oporu
• 23 lipca 1943

  Udana ucieczka

  Do udanej ucieczki doszło w okolicach wsi Żłobek, gdzie pracowała grupa więźniów- robotników z komanda leśnego. Była to pierwsza pomyślna próba ucieczki tak licznej grupy więźniów, jednakże w większości nie udało się im przeżyć do końca wojny. Śmierci uniknęli: Zyndel Honigman, Chaim Korenfeld, Salomom Podchlebnik oraz Abraham Wang.

  ZobaczUdana ucieczka
• wrzesień 1943

  Nieudana próba ucieczki

  Żydzi holenderscy również przygotowywali ucieczkę. Na ich czele stał Joseph Jacobs – oficer marynarki. W wyniku zdrady (ze strony wachmanów, z którymi byli w porozumieniu) spisek został odkryty. W konsekwencji większość Żydów holenderskich została zamordowana.

  ZobaczNieudana próba ucieczki
• 23 września 1943

  Deportacje z Mińska, Aleksander Peczerski deportowany do Sobiboru

  W drugiej połowie września do obozu dotarły trzy transporty Żydów z Mińska.

  ZobaczDeportacje z Mińska, Aleksander Peczerski deportowany do Sobiboru
• wrzesień 1943

  Ostatnie transporty Żydów

  Ostatnie transporty do Sobiboru trafiły z Lidy i ze zlikwidowanego getta w Wilnie (w dniach 23-24 września). Było to ok. 5 tys. osób.

  ZobaczOstatnie transporty Żydów
• 14 października 1943

  Powstanie więźniów

  W obozie w Sobiborze wybuchł zbrojny bunt żydowskich więźniów. Zabili oni 9 esesmanów, jednego ciężko ranili oraz uśmiercili 2 wachmanów.

  ZobaczPowstanie więźniów
• grudzień 1943

  Likwidacja obozu

  Po powstaniu Niemcy postanowili zlikwidować obóz. Więźniowie żydowscy sprowadzeni z obozu zagłady w Treblince przystąpili do demontażu infrastruktury obozowej. Po wykonaniu zadania grupa ta została rozstrzelana.

  ZobaczLikwidacja obozu